Op de Oudezijds Voorburgwal 40 staat een statig pand uit de 17e eeuw, zoals je die veel ziet in het centrum van Amsterdam. Toch draagt dit woonhuis een groot geheim met zich mee. Op zolder bevindt zich namelijk een verborgen kerk die 400 jaar geleden regelmatig bezocht werd. Nu staat dit gebouw bekend als Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en kun je het bezoeken. Wat is het verhaal achter deze schuilkerk? En waarom zou je een bezoek moeten brengen aan dit bijzondere museum in hartje Amsterdam? In dit artikel lees je er meer over…
Leestip: Een stedentrip maken naar Amsterdam? In deze Ultieme Reisgids vol Historie & Tips lees je alles over deze prachtige historische hoofdstad van Nederland.
Wie was Jan Hartman, de stichter van de kerk?
Het woonhuis aan de Oudezijds Voorburgwal stamt uit het jaar 1630. Op 10 mei 1661 kocht de Duitse katholieke koopman Jan Hartman (1619-1668) het pand inclusief twee steegwoningen erachter. Hij legde er het indrukwekkende bedrag van 16.000 gulden voor neer, vergaard met de verkoop van kousen. Al snel liet hij de panden flink verbouwen. De kamers van de woningen kregen een chique uitstraling, vooral om te laten zien hoe welgesteld hij was.
En op zolder liet Koopman een indrukwekkende katholieke kapel bouwen. Hij vernoemde het naar de bouwheer van de kerk en stond daarom bekend als Het Haantje en Het Hert. Jan Koopman verhuurde de steegwoning en kapel in 1663 aan de pastoor Petrus Parmentier (1601-1680). Al gauw kwamen er mensen naar zijn missen toe. In totaal konden er ongeveer 150 mensen in, die ‘stiekem’ via de zij-ingang het pand betraden. Toen Hartman in april 1668 overleed, bleef het pand nog een paar jaar in bezit van de familie. Totdat ze het vanwege financiële problemen moest verkopen. Ook onder de nieuwe eigenaar bleef de zolderkerk in functie tot aan 1887.
Bron: Stadsarchief Amsterdam / Dienst der Publieke Werken; Afdeling Stadsontwikkeling, rond 1940
Waarom een geheime kerk op solder zolder?
Maar waarom bouwde Jan Hartman nou stiekem een katholieke kerk op de bovenste verdieping van zijn huis? Dat had alles te maken met de Reformatie. De Reformatie was een splitsing binnen het Christendom, waarbij de Protestanten vanaf 1517 langzamerhand hun eigen richting kozen. En het protestante Nederland ging daarin mee. Tijdens de Beeldenstorm van 1566 werden veel katholieke beelden vernield door Protestanten. In de eeuw die volgde was het daarom niet heel ‘populair’ om openlijk katholiek te zijn. Daarom bouwde de katholieke Jan Hartman zijn ‘schuilkerk’.
Toch is de typering ‘schuilkerk’ niet terecht. Het veronderstelt dat het allemaal stiekem ging en niemand er iets van wist. Maar de gemeente Amsterdam was wel degelijk op de hoogte van deze ‘verborgen’ heiligdommen. Hoewel de gereformeerde kerk als enige kerk toegestaan was, gedoogde ze wel andere religies. Zolang het maar niet ‘zichtbaar’ was. Van alle ‘schuilkerken’ die in de 17e eeuw bestonden, is Museum Ons’ Lieve Heer op Solder het best bewaarde voorbeeld hiervan.
Bron: Stadsarchief Amsterdam / Heux, J.O.G. le
Wat maakt Museum Ons’ Lieve Heer op Solder zo bijzonder?
Het verhaal erachter natuurlijk! Maar er is meer. Toen de kerk in 1887 definitief de deuren sloot, gingen de kerkgangers naar de nabijgelegen Basiliek van de Heilige Nicolaas. Deze is namelijk ook gewijd aan de bisschop van Myra (270-335, beter bekend als sinterklaas, man met baard en mijter die elk jaar ergens rond begin december wordt geëerd). Sinds 1888 ging de kerk open als museum en stond het bekend als Museum Amstelkring. Het is daarmee ook één van de oudste musea van Amsterdam.
Maar wat Museum Ons’ Lieve Heer op Solder nog meer bijzonder maakt is dat het grotendeels intact is gebleven. Want wist je dat het altaarstuk van de kapel stamt uit de tijd van Jacob de Wit (1695-1754). En dat het orgel is vervaardigd in 1794? En dat het gehele interieur nog dusdanig ingericht is, dat je bovenstaande historische foto’s nog best zou kunnen ontdekken als je zelf een bezoek brengt aan het museum?
Een bezoek brengen aan Museum Ons’ Lieve Heer op Solder?
Inmiddels overtuigd van een bezoek aan dit prachtige museum aan de Oudezijds Voorburgwal? Zeker doen! Je kunt het o.a. combineren met de nabijgelegen Oude Kerk en de Rosse buurt. Trek voor een bezoek ongeveer 2 uurtjes uit en maak zeker gebruik van de gratis audio-guide. Deze geeft je alle informatie die je nodig hebt voor een bezoek aan Museum Ons’ Lieve Heer op Solder.
Praktische Informatie
Entree: Toegang tot het museum kost € 16,50. Dit is inclusief gratis audiotour. Met o.a. de Rembrandtkaart en Museumkaart is een bezoek gratis.
Tickets: Boek hier je online tickets voor Museum Ons’ Lieve Heer op Solder
Openingstijden: Van maandag tot zaterdag van 10.00 tot 18.00 uur. Op zondag van 13.00 tot 18.00 uur.
Plan & boek jouw stedentrip naar Amsterdam
- Op zoek naar accommodatie? Boek hier jouw Hotel via Booking of ouw Hostel via Hostelworld.
- Activiteiten? Kijk hier voor de Leukste Tours in en rondom Amsterdam via GetYourGuide.
Heb jij nog meer tips, ideeën of opmerkingen over dit artikel over het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder? Laat dan gerust hieronder een bericht achter!
